«ماه به روایت آه» بازنمایی شد/ خطبۀ حضرت زینب(س) یک اثر ادبی است

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، به نقل از روابط عمومی کانون اندیشه جوان، اولین نشست از سلسله نشست‌های کتابنوش، به مناسبت ایام ماه محرم با بازنمایی کتاب «ماه به روایت آه» با سخنرانی آیت الله حائری شیرازی و صادق کرمیار در مرکز تبادل کتاب برگزار ‌شد.

کتابنوش عنوان مجموعه نشست‌های نقد، رونمایی و بازنمایی کتاب است که باهمکاری کانون اندیشه جوان و مرکز تبادل کتاب قرار است هر دو هفته یکبار در مرکز انجام شود. نگاه چند بعدی به کتب و بررسی آن از جهات مختلف را می‌توان از ویژگی‌های سلسله نشست‌های کتابنوش دانست. در اولین نشست کتابنوش به مناسبت ایام ماه محرم، به بازنمایی کتاب «ماه به روایت آه» (نوشته ابوالفضل زرویی نصرآباد) که به زندگی حضرت ابالفضل عباس(ع) اختصاص دارد، پرداخته شد.

صادق کرمیار در ابتدای این برنامه به سابقه‌ نگارش رمان «ماه به روایت آه» پرداخت و از  توصیه سید مهدی شجاعی (که مشغول نوشتن رمان «سقای آب و ادب» بود) به زرویی برای نوشتن رمانی درباره حضرت ابوالفضل(ع) گفت.

کرمیار در ادامه گفت این کتاب را یک رمان می‌داند و در ادامه صحبت خود با اشاره به این نکته که برای بررسی هر اثر مدرن باید با معیارها و ملاک‌های نقد مدرن، و یک اثر رئال را با ملاک‌های نقد رئال و یک اثر پست‌مدرن را  با ملاک‌ها و معیارهای یک کار پسامدرن با آن برخورد کنیم اضافه کرد: اگر بخواهیم با یک اثر پسامدرن برخورد رئالیستی بکنیم این شائبه پیش می‌آید که ممکن است این اثر پراکنده و آشفته باشد و انسجام نداشته باشد.

نویسنده «رمان نامیرا» درباره رمان «ماه به روایت آه» بیان کرد، اگر نشانه‌های این کتاب را بررسی کنیم به مفاهیمی در آن می‌رسیم که ما را به یک اثر پست‌مدرن هدایت می‌کند. یکی از آن نشانه‌ها همین است که با چند خرده‌روایت مواجهیم، یک اثر پست‌مدرن روایت کلان برنمی‌تابد و شکلی از خرده‌روایتها را روایت می‌کند که ما با در کنار هم قرار دادن اینها به یک انسجام ذهنی و هستی‌شناسی ‌می‌رسیم، این خرده‌روایت‌ها یک نشانه هست برای اینکه ما ‌بتوانیم برخورد پسامدرن با این رمان بکنیم. شخصیت‌پردازی در این رمان هم نشانه‌ای دارد که ما را به این سمت هدایت می‌کند که با یک اثر پست‌مدرن روبه‌روییم، شخصیت‌هایی که اسم بعضی‌هایشان را در تاریخ شنیدیم و اسم برخی‌هایشان را در تاریخ نشنیدیم، شخصیت‌هایی که رفتارهای نسبی دارند و رفتارهایشان ما را به بخشی از تاریخ هدایت می‌کند.

در ادامه کرمیار به موضوع دیگری پرداخت و آن بیان هنری از واقعه کربلا بود، ایشان با بیان این موضوع که روایت از عاشورا از جایی شروع می‌شد که اولین خطبه حضرت زینب(س) شروع می‌شود، بیان داشت، بعد از شهادت اولین بار در بارگاه یزید است که خطبه حضرت زینب(س) خوانده می‌شود و این خطبه اولین روایت و زاویه دید به این واقعه هست که نشان می‌دهد چه زاویه دید دقیق و درستی باید به این واقعه داشته باشیم.

وی با بیان اینکه اولین اثر هنری مربوط به عاشورا، را باید خطبه حضرت زینب(س) دانست، گفت: خود این خطبه یک اثر ادبی است، هم شیوه روایت و هم زاویه نگاهش به موضوع و هم تأثیرگذاری‌اش بر مخاطب. بعد از آن در طول تاریخ، شکل‌های مختلف هنری در شیوه روایت عاشورا شکل گرفت، شعرهای متعددی راجع به عاشورا گفتند که برخی شاخص و ماندگار شدند و برخی به صورت پراکنده است. نقاشی‌های از آن واقعه ترسیم شد و پرده‌خوانی و نمایش و تغزیه و شکل‌های جدیدتر هنری مثل هنرهای تجسمی و شکل‌های سه‌بعدی از ماجراهای عاشورا خلق شد، در ادامه شلک‌های جدیدتر مثل تئاتر، سینما و بعد هم رمان و داستان وارد شد.

این داستان نویس، در انتهای صحبت با اشاره به تفاوت کتاب «سقای آب و ادب» با «ماه به روایت آه» پرداخت و گفت: ما آن اثر را می‌توانیم یک اثر مدرن در مورد حضرت ابوالفضل(ع) بدانیم به دلیل اینکه نشانه‌های مدرنیسم در آن هست و «ماه به روایت آه» را یک اثر پست‌مدرن که نشانه‌های پست‌مدرن در آن هست، چون در «سقای آب و ادب» جایی داریم که زاویه نگاه فرشتگان می‌شود و فرشتگان حضرت عباس(ع) را روایت می‌کنند و آقای شجاعی به زیبایی آن بخش را روایت کردند. در «ماه به روایت آه» یک بخشی داریم که تنه به ادبیات رئالیسم جادویی می‌زند یعنی همانطور که بخش فرشتگان شیوه روایتش ادبیات رئالیسم جادویی است در اینجا هم فصل پایانی کتاب اینطور است.

آیت الله حائری شیرازی که دومین سخنران این نشست بود موضوع سخنرانی خود را با توجه به موضوع کتاب،‌ حضرت عباس(ع) قرار داد و با بیان این نکته که هر کسی از زاویه‌ای وارد بحث و شخصیت ایشان می‌شود، صحبت خود را با این شعر آغاز کرد: «هرکسی از ظن خود شد یار من/ از درون من نجست اسرار من...» و ادامه داد ما وقتی سر این سفره می‌نشینیم که از این مائده‌ آسمانی توشه‌ای برداریم، ببینید چه توشه‌ای پایدارتر و ماندگارتر است همان را بردارید. چطور یک انسان عباس بن علی(ع) می‌شود؟

وی با بیان این مطلب که آیا انسان را کوک کرده‌اند تا بشود عباس بن علی(ع)، بیان داشت امتیاز انسان در کوک نبودن او است، وی در ادامه در این خصوص توضیحاتی داد و بیان کرد قرار است انسان آزمایش بشود، لذا باید سمیع و بصیر باشد. چرا عباس(ع) معامله روی رهایی خودش و برادرانش نکرد؟ روی هیچ‌چیزی با بصیرتش معامله نکرده است، خودش را می‌خواهد معامله کند. فقط یک نفر طرف معامله عباس(ع) است، عباس همه چیز از خدا گرفته و همه چیز را با خدا معامله می‌کند. وقتی عباس (ع) هر چیزی که داشت با خدا معامله کرد، خدا با او چه می‌کند؟ عکس العمل خدا با عباس(ع) چیست؟

آیت الله حائری با بیان این که جمهوری اسلامی می‌خواهد مثل عباس(ع) باشد، روی ایمان خودش معامله نکند، ایمان دارد که فلسطینی مظلوم است و اسرائیلی غاصب است. من اگر بخواهم از شرح حال حضرت عباس(ع) از این مائده آسمانی بگویم، کسی اگر بخواهد از این سفره چیزی بردارد، بصیرت بردارد. از حضرت عباس(ع) بصیرت بیاموزید، بصیرتش را به هیچ‌چیز نفروخت. آنچه مهم است در عباس(ع) بصیرت است. آنچه به انسان ارزش می‌دهد بصیرتش است، صبر در سایه بصیرت ارزش پیدا می‌کند.

او در پایان با اشاره به کتاب «ماه به روایت آه»، بر ضرورت پرداخت‌های ادبی و هنری به معارف دینی تأکید کرد و این آثار را برای معرفی هرچه‌ بهتر چهره‌هایی چون قمر بنی‌هاشم به مخاطبان خود ارزشمند دانست.