رشد اقتصادی باعث افزایش باروری نیست/ کشور در وضعیت هشدار جمعیت
پنجشنبه 13 ارديبهشت 1397

در نشست «بررسی سقوط نرخ فرزندآوری و رشد جمعیت ایران» عنوان شد

رشد اقتصادی باعث افزایش باروری نیست/ کشور در وضعیت هشدار جمعیت

پژوهشگر حوزۀ جمعیت گفت: «این تصور که رشد اقتصادی باعث کاهش نرخ فرزندآوری می‌شود، اشتباه است؛ زیرا کشورهایی که بالاترین درآمد سرانۀ بین‌المللی را دارند نیز با پایین‌ترین نرخ باروری جهان روبه‎رو هستند.»

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، صالح قاسمی، نویسنده و پژوهشگر حوزۀ جمعیت در نشست تخصصی «بررسی سقوط نرخ فرزندآوری و رشد جمعیت ایران» که در سی‌ویکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در غرفۀ مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد، گفت: «در پژوهش‌ها با داده‌های نگران‌کننده‌ای در حوزۀ جمعیت مواجه شده‌ایم و کشور در شرایط هشدار جمعیتی قرار گرفته؛ به این معنا که امروزه نرخ باروری ما به زیر نرخ جانشینی رسیده و خانواده‌های ایرانی طی سه دهۀ گذشته دائماً در حال کوچک‌ترشدن بوده‌اند و این سیر همچنان ادامه دارد.»
قاسمی با اشاره به تبعات این رشد منفی گفت: «کاهش نیروی کار، افزایش ضریب سالمندی، افزایش آمار طلاق توافقی و طلاق عاطفی و نیز افزایش رکود اقتصادی در سه دهۀ آینده، همگی ناشی از پایین آمدن نرخ رشد جمعیت هستند.»
وی با اشاره به شیوع کم‌فرزندی و تک‌فرزندی در خانواده‌های ایرانی افزود: «در صورت ادامه یافتن این وضعیت مجبور به مهاجرپذیری می‌شویم و اگر تا 25 سال آینده راهکاری برای این مسئله پیدا نکنیم، از پنجرۀ جمعیتی که در حال حاضر در آن هستیم، در تلۀ جمعیتی گرفتار خواهیم شد.»
نویسندۀ کتاب «جنگ جهانی جمعیت» تشریح کرد: «کاهش نرخ باروری دلایل بسیاری دارد؛ اما برخلاف تفکر حاکم بر جامعه، مشکلات اقتصادی اولین علت این اتفاق نیست. مثلاً استان‌های گیلان و مازندران بالاترین درآمد سرانۀ ملی را دارند؛ اما بالاترین ضریب سالمندی و پایین‌ترین نرخ باروری هم متعلق به همین استان‌هاست.»
این پژوهشگر مسائل حوزۀ جمعیت دربارۀ مهم‌ترین عامل کاهش نرخ باروری در ایران گفت: «اصلی‌ترین عامل کاهش نرخ باروری در کشور ما، سبک زندگی است؛ به طوری که خیلی از خانواده‌های ایرانی از لحاظ اقتصادی شرایط داشتن یک فرزند دیگر را دارند؛ اما بچه‌دار نمی‌شوند.»
 
صالحی دربارۀ مسئولیت دولت در این باره گفت: «نظام و حاکمیت باید در جهت تقویت اقتصاد عمل کند؛ اما باید سبک زندگی و نگاه خانواده‌ها به فرزندآوری را اصلاح کند تا بتوان نرخ را بالا برد.»
وی ادامه داد: «شهرنشینی و فرهنگ آن، از دیگر علل کاهش نرخ باروری هستند و رابطۀ بین افزایش نرخ شهرنشینی با کاهش نرخ باروری مستقیم است.»
این پژوهشگر گفت: «طبق پژوهش‌های انجام‌شده، نبود مهندسی هدفمند تحصیلات زنان یکی دیگر ازعوامل اصلی کاهش نرخ باروری است؛ به این معنا که دختران بین تحصیل و ازدواج، برای کسب استقلال مالی و موقعیت‌های شغلی واجتماعی، تحصیل را انتخاب می‌کنند.»
این نویسنده دربارۀ تفکر«فرزند کمتر، زندگی و تربیت بهتر» افزود: «این تفکر کاملاً اشتباه است و رفاه و آسایش به معنای تربیت بهتر نیست. طبق آمار، تک‌فرزندها بیشتر در معرض آسیب‌های جدی هستند و برای ورود به جامعه مشکلات جدی دارند؛ زیرا بخش زیادی از تربیت در تعامل او با همسن و سالانش شکل می‌گیرد.»
وی با تأکید بر غفلت مسئولین گفت: «برنامۀ کاهش نرخ باید فقط پنج سال اجرا می‌شد؛ در حالی که 25سال به طول انجامید. این باعث کاهش نرخ باروری از شش و نیم به 1.8 یعنی زیر نرخ جانشینی شد و باعث کسب رتبۀ پایین‌ترین نرخ باروری در تمام دنیای اسلام برای ایران شد.»
 

 
صالحی با اشاره به فرصت باقیمانده برای اصلاح این وضعیت گفت: «باید به سبک زندگی درست و اصیل برگردیم و به نرخ باروری سه و نیم تا چهار فرزند برسیم تا به صورت معقول، جمعیتمان رو به افزایش برود و تنها 25 سال فرصت داریم.»
این نویسنده ادامه داد: «بر اساس داده‌های آماری از سال 1420 جمعیت کشور شروع به کاهش خواهد کرد؛ یعنی جمعیت هشتاد میلیونی کشور به 93 میلیون نفر خواهد رسید؛ اما بعد از آن سالانه 300 تا 400 نفر از جمعیت کم خواهد شد.»
وی با تأکید بر اینکه توسعۀ کشورهای غربی به دلیل کنترل جمعیت نیست، افزود: «کشورهای غربی و آمریکایی نرخ رشدشان مدیون جمیعیتی است که در دهه‌های 50 و 60 میلادی داشته‌اند. یکی از ریشه‌های اصلی بحران اقتصادی فعلی دنیا مشکلات جمعیتی این کشورهاست. غرب هرگز برای کنترل جمعیت کاری نکرده و این برنامه را اجرا نکرده است.»
وی ادامه داد: «سبک زندگی غربی‌ها بعد از انقلاب صنعتی و بعد از جنگ جهانی دوم به سمت اصالت فرد، لذت، رفاه و روابط آزاد رفت و ناخودآگاه باعث کاهش نرخ باروری شد و این اتفاق عمدی نبوده است.»
 
صالحی در پایان گفت: «هفت نفر از بزرگ‌ترین اقتصاددانان دنیا که برندۀ جایزه نوبل هم هستند، جمعیت را اصلی‌ترین موتور محرکۀ رشد اقتصادی کشورها می‌دانند.»
 
نظر بدهید