نیاز به طبقه‌بندی کتاب‌های کودک

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، نشست «بررسی ویرایش ادبیات کودک و نوجوان» با حضور مهدی صالحی، دبیر انجمن ویرایش، فرزانه فخریان، مترجم و ویراستار و فهمیه شانه، ویراستار، مربی ادبی و فسلفه کودکان در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
فهمیه شانه، ویراستار، مربی ادبی و فلسفه کودکان گفت: «من قائل به ادبیات کودکان نیستم و معتقدم  کتاب‌های کودکان را باید از ادبیات کودکان جدا کرد. در بازار کتاب کودک تنوع وجود دارد و به موضوعات مختلفی برای کودکان پرداخته می‌شود. وقتش رسیده که برای کتاب‌های کودکان طبقه‌بندی خاصی در نظر گرفت. در این طبقه‌بندی ادبیات کودکان خودش بخشی از کتاب‌های کودکان خواهد شد و با این رویکرد، ویراستاری هم هدفمند خواهد شد.»
شانه ادامه داد: «در حوزه کودک و نوجوان، خلأ ویراستار وجود دارد. حوزه‌هایی که ویراستاران ویرایش می‌کنند، بیشتر در زمینه شعر و داستان است. کتب علمی هم ویرایش محتوایی می‌شوند؛ ولی از نظر صوری و بلاغی ویرایش نمی‌شوند. بنابراین ویراستار جدی این حوزه کسی است که هم به حوزه موردنظر کتاب اشراف داشته باشد و هم دستی بر ادبیات داشته باشد و هم زبان ادبی کودک را خوب بشناسد. بیشترین دغدغه من در حوزه ویرایش کودک این است که ویراستارانی به این کار رو بیاورند و تربیت شوند که در حوزه اصلی کتاب هم تخصص داشته باشند.»
وی با اشاره به یکی از آسیب‌هایی که امروزه در حوزه ادبیات کودک وجود دارد افزود: «ویراستاران از نظر بلاغی و صوری کاری انجام نمی‌دهند و در کتاب‌های کودک کلماتی وجود دارند که اصلاً کودکانه نیستند.»
 
فرزانه فخریان، مترجم و ویراستار گفت: «ما ویراستار کودک نداریم و نمی‌توانیم شخص خاصی را با این عنوان معرفی کنیم. چون در این زمینه تقاضا وجود ندارد. نه ناشران و نه والدین دنبال این نیستند که کتابی تولید شود که ویراستار داشته باشد. نقش ویراستار ناشناخته و نادیده است. مطالبه برای حضور و وجود ویراستار وجود ندارد.»
وی با اشاره به چند قانون از آیین‌نامه نظارت بر کتاب کودک و نوجوان وزارت ارشاد گفت: «ماده 5 این قانون این است که رعایت قوانین دستوری زبان فارسی و املای کلمات الزامی است. همچنین جایگزینی معادل‌های مناسب فارسی برای واژه‌های خارجی ضروری است؛ اما به هیچکدام از این قوانین عمل نمی‌شود.»
صالحی در این باره گفت: «ما باید مطالبه عمومی داشته باشیم؛ دست‌کم در انجمن ویرایش، تا این مجموعه بتواند از نهادهای مربوطه مثل فرهنگستان مطالبه کند.»
مدیر انجمن فرهنگی‌آموزشی ویرایش افزود: «شورای ادبیات و کتاب کودک سال‌هاست فعالیت می‌کند. اما چقدر توانسته‌اند از وزارت ارشاد مطالبه کنند؟ طبق بررسی‌های من، در این شورا اصلاً جایگاهی برای کارشناسان زبان فارسی و ویرایش در نظر گرفته نشده است.»
صالحی با اشاره به نقش ناشران و رسانه ملی گفت: «بسیاری از ناشران در این حوزه سراغ ترجمه رفته‌اند و شمار آنان در حال افزایش هم هست. در رسانه ملی نیز خیلی از ناشران تبلیغ می‌کنند؛ در صورتی که هیچکس وضعیت کتاب‌های این ناشران را بررسی نمی‌کند. این دسته از ناشران فقط به ترجمه اصرار دارند.»
وی با تأکید بر اینکه کتاب باید آموزنده و دارای نکات مثبت باشد، گفت: «اگر بخواهیم به کودکان محتوای تربیتی ارائه کنیم، چه باید بکنیم؟ مثلاً بدی را با چه واژه‌ها و حد و مرزهایی می‌شود به او یاد داد؟ قرار است خانواده‌ها به کتاب اعتماد کنند و بچه با یار مهربان بزرگ شود و خوبی‌ها را بیاموزد. بچه‌ها بدی‌ها را همه جا می‌توانند بیاموزند.»
دبیر انجمن ویرایش ادامه داد: «نکته دیگر این است که ما هنوز نمی‌دانیم برای هر گروه سنی چه میزان واژه نیاز داریم. همچنین واژگان پایه هر گروه سنی را نمی‌دانیم. درباره ساختارها هم اصلاً فکر نکرده‌ایم.»