ذات فضای مجازی بر روی دين‌داری ما تأثير دارد

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، نشست رونمایی از کتاب «ما و مسائل فضای مجازی» در غرفۀ مجمع ناشران انقلاب اسلامی در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در مصلی برگزار شد.
دکتر فرشاد مهدی‌پور در این نشست گفت: «نگارش این کتاب  سال 90 آغاز شد؛ سالی که شورای عالی فضای مجازی تشکیل شد. این کتاب در سال 93 و 94 دوباره بازنگری و به‌روز شد. این شورا تمام ساختارها و عوامل انسانی را در خود ترکیب کرد تا بتواند پاسخگوی مسائل مربوط به فضای مجازی باشد. سابقۀ تفکر نسبت به مَجاز در فلسفۀ ما طولانی است که مقابل دنیای حقیقی آن را در نظر می‌گیریم. اما دنیای سایبر در ارتباط با زندگی ما است و آن را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.»
وی در ادامه افزود: «ایدۀ این کتاب از رسالۀ دکتر داوری اردکانی، تحت عنوان ما و مسئلۀ تجدد الهام گرفته شده و از الگوی چهارگانۀ پارسونز در این کتاب استفاده شده است. در کشور ما مطالعات دانشگاهی زیادی دربارۀ اینترنت و نسبت آن با مسائل زندگی انجام شده است. برای سیاست‌گذاری دربارۀ فضای مجازی ابتدا باید مسئله‌شناسی کنیم. در موضوع فضای مجازی دربارۀ موضوعات مرتبط با دین در کتاب پرداخته‌ام.»
مهدی‌پور همچنین عنوان کرد: «در حوزۀ مربوط به جامعه به مسائلی چون آموزش، زنان، خانواده، مسائل حقوقی و... پرداخته‌ام. به مسائل اختصاصی همچون کپی رایت یا فیلترینگ و نشر محتوا نیز پرداخته شده. در حوزۀ سیاست نیز به موضوعاتی چون دسترسی، جهانی شدن، کار و سازمان‌های نو و مسائل امنیتی و همچنین به مباحثی همچون استعمار فرانو نیز پرداخته‌ام. در حقیقت موضوعات حوزۀ سایبر سه دسته هستد. دستۀ اول مسائل مربوط به خود حوزۀ سایبر است. دستۀ دیگر مسائلی که از جامعه وارد حوزۀ سایبر می‌شوند و دستۀ بعد مسائلی که از فضای سایبر به جامعه و زندگی وارد می‌شوند که در این کتاب به دو مورد آخر بیشتر پرداخته‌ام.»
 
در ادامۀ نشست، دکتر عبدالحسین کلانتری گفت: «در این حوزه آثار بسیار محدودی وجود دارد که عمدتاً ترجمه‌اند. این کتاب از جمله آثاری است که کاملاً تألیفی است. دغدغۀ اصلی ما دربارۀ فضای مجازی که در این کتاب به آن پرداخته شده است، مسئلۀ حکمرانی است. دو دهه است که مسئلۀ حکمرانی برای غرب بسیار جدی شده است که حتی در بحث الگوریتم‌ها نیز ورود پیدا کرده‌اند. در این حوزه هر روز مسائل جدیدی مطرح می‌شود و با ورود هر اپ جدید به فضای مجازی، تعریف جدیدی از فضای مجازی ارائه می‌شود. به نکتۀ مهمی در کتاب اشاره شده و آن این است که «معنا» در ادبیات غرب به اطلاعات تقلیل داده شده و معرفت و حکمت نادیده گرفته شده است.»
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در ادامه افزود: «فهم امروز ما از فضای مجازی هنوز سطحی و سیاست‌زده است. امروز فضای مجازی تمامی کنش‌های ما را دارد می‌بلعد و تمام کنش‌های ما به‌گونه‌ای معنا پیدا می‌کند که با این فضا پیوند پیدا کند. این مسئلۀ به این مهمی دست‌مایۀ کش‌مکش‌های سیاسی شده است. نمی‌توان گفت فضای مجازی باشد یا نباشد. مگر می‌شود که نباشد؟ فناوری‌ها معمولاً با تمدن و فرهنگ نسبت دارند. فضای مجازی از جامعه برخاسته و توسط آن شکل گرفته؛ اما دارد جامعه را می‌بلعد و می‌گوید اگر با من پیوندی نداشته باشی، از بین خواهی رفت.»
وی همچنین گفت: «نکتۀ مهم دیگر نسبت نظام سرمایه‌داری با این اتفاق است. چنین اتفاقی برای اولین بار است که در تاریخ دارد رخ می‌دهد. نظام سرمایه به این نتیجه رسیده که برای پویایی خودش، باید این فضا را در اختیار بگیرد. نظام سرمایه‌داری همه چیز را تبدیل به کالا می‌کند و تمایل دارد که تا انتهای آن پیش رود و تسخیرش کند. دربارۀ فضای مجازی فقط نباید به محتوا توجه کنیم و فکر کنیم اگر آن را مدیریت کنیم، همۀ مشکلات حل می‌شود. در کتاب به‌خوبی اشاره شده که ذات فضای مجازی بر دین‌داری ما تأثیر دارد و قلب محتوا می‌کند.»