چند قاب از زندگی باقرالعلوم(ع) در یک گزارش تاریخی

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، به نقل از خبرگزاری فارس، نوشتن از اهل بیت(ع) شاید در نگاه اول کاری آسانی به نظر بیاید، آن هم برای نویسنده‌ای که خود را شیعه و محب اهل بیت(ع) می‌داند. ولی در مواجهه با این ذوات نورانی دشواری کار روشن می‌شود. انسان‌هایی که در میان انسان‌های معمولی زیستند ولی معمولی نبودند و زندگی آنها سراسر درس بوده است. برای همین است که نوشتن از امامان و جانشینان پیامبر(ص) کار راحتی نیست و هر نویسنده‌ای نه می‌تواند از ایشان بنویسد و نه آنهایی که نوشته‌اند، توانسته‌اند حق مطلب را ادا کنند. هرچند تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته و آثاری خلق شده که بسیاری از آنها توانسته توجه مخاطب را به سوی خود معطوف کند.
محمود پوروهاب نویسنده کودک و نوجوان به تازگی اثری با عنوان «باید دریایی باشد» نوشته که نشر کتاب جمکران آن را منتشر کرده است. اثری که بر پیشانی آن عبارت زندگی‌نامه داستانی امام محمد باقر(ع) نقش بسته، و قرار است با مخاطب نوجوان از امام پنجم سخن بگوید. اثری که از تولد تا شهادت ایشان را در قصه‌های کوتاهی روایت می‌کند. قصه‌هایی که باید عبارت «حکایت» را روی آنها گذاشت چرا که بیشتر از آن که داستان باشد بلکه حکایتی است که با اندکی داستان‌پردازی از روایت تاریخی فاصله گرفته است. در واقع این کتاب گزارشی از تاریخ است که محور اتفاقات آن شخصیت نورانی امام باقر(ع) است.
در مواجهه با این کتاب خواننده‌ای که کتاب «داستان راستان» شهید مطهری را دیده و خوانده باشد، بی‌درنگ یاد‌ آن اثر می‌افتد و سنت قصه‌گویی مرحوم شهید مطهری در ذهنش زنده می‌‌شود. به همین‌خاطر عبارت «زندگی‌نامه داستانی...» مناسب این کتاب نیست بلکه باید گفت این اثر چند قصه از زندگی امام باقر(ع) است. امامی که در واقعه عاشورا حاضر بوده و شاهد ظلمی که بر خاندان پیامبر(ص) رفته، بوده است. از این حیث باید گفت پوروهاب در این اثر نتوانسته داستان بنویسد بلکه در چند برش بخش‌هایی از زندگی امام باقر را با روایت‌هایی ساده بازگو کرده است. «باید دریایی باشد» را می‌توان چند قاب از زندگی امام دید که فضایل و کرامات امام باقر(ع) در آن نشان داده شده ولی این قاب‌ها هیچ ویژگی منحصر به‌فردی از نظر داستانی ندارند، هرچند شاید اگر از منظر مخاطب نوجوان به کتاب نگاه کنیم، اطلاعاتی که در این کتاب ارائه شده تازه باشد و دری برای آشنایی او با امام پنجم باشد.

هرچند برای مخاطبی که با دقت بخواند این کتاب خالی از ضعف نیست، برای مثال، همه می‌دانیم که امام باقر(ع) در ماجرای عاشورا حضور داشته و حدود ۵ سال سن شریف ایشان بوده، اما در صفحات ابتدایی کتاب (صفحه ۶)، سال ولادت امام ۷۵ هجری نقل شده که این یعنی ۱۴ سال پس از عاشورا، در حالی که تاریخ درست ۵۷ هجری است و شاید در نمونه‌خوانی و ویرایش به این نکته توجه نشده باشد اما در هر صورت این اثر برای مخاطب نوجوان تولید شده و خب در این اطلاعات ابتدایی هم بی‌دقتی صورت گرفته است.

تازه نبودن بخش‌هایی که انتخاب شده و تخت بودن روایت‌ها هم دیگر نکته‌ای است که در مورد این کتاب می‌توان به آن اشاره کرد. بخش‌هایی که بارها در کتب درسی یا در رسانه‌ها بیان شده و حرف تازه‌ای از زندگی امام در آن دیده نمی‌شود، هرچند که همین بخش‌ها در صورت عمل شدن می‌تواند مایه سعادت باشد ولی ایکاش نویسنده در انتخاب این بخش‌ها به وجوهی که تصویری اجتماعی از امام را بازتاب می‌دهد بیشتر توجه می‌کرد. مانند ماجرای «مهمان دل‌ها» یا «دوست کبوترها» که در آن خواننده (اعم از نوجوان و غیر آن) تصویری می‌بیند که کرامت انسانی یا توجه به طبیعت برجسته است و در روزگار امروز و در هجوم تبلیغات جهان مادی می‌تواند اسلام را به عنوان مکتبی پیشرو و ممتاز در توجه به شئون مختلف زندگی برجسته کند.
در مجموع کتاب «باید دریایی باشد» اثر محمودپوروهاب را نه می‌توان اثری برجسته و نه اثری ضعیف خطاب کرد بلکه اثری است متوسط که شاید طیفی از مخاطبان نوجوان با آن ارتباط برقرار کنند، اما نباید از نظر دور داشت، در روزگاری که قالب‌های رسانه‌ای متنوع در حال پیشی گرفتن از یکدیگر هستند، شاید بهتر باشد که در تولید آثاری از این دست به سلیقه نوجوانانی که در معرض چنین قالب‌هایی هستند نیز توجه شود تا ضریب اثرگذاری آنها افزایش یابد.
این کتاب ۱۰۶ صفحه‌ای را نشر کتاب جمکران با قیمت ۸ هزار و ۵۰۰ تومان منتشر کرده است.