داستان‌نویسان فرزندآوری را به یک مطالبه تبدیل کنند/ با داستان سراغ شفاف‌سازی مشکلات جمعیتی بروید

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، نشست تخصصی «بحران جمعیت در گام دوم انقلاب اسلامی» با حضور حجت‌الاسلام محمدحسین ندیمی، پژوهشگر حوزه جمعیت و مدیر مؤسسه اندیشه مسطور به همراه صالح قاسمی، نویسنده مجموعه هفت‌جلدی «جنگ جهانی جمعیت» بعد از ظهر امروز، شنبه، در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.
در این نشست ابتدا صالح قاسمی عنوان کرد: جمعیت جمهوری اسلامی بعد از چهل سال از انقلاب اسلامی، از 82 میلیون نفر عبور کرده است که این روندی امیدوارکننده است. اما متاسفانه ما پژوهشگران حوزه جمعیت با شاخص‌هایی به اثبات می‌رسانیم که این سیر جریان جمعیت، اتفاقاً در آینده نگران‌کننده است.
 

• در سه دهه آینده شاهد رشد منفی جمعیت خواهیم بود

وی با اشاره به شاخص‌هایی توضیح داد: شاخص اول نرخ باروری است؛ یعنی میانگین کل تعداد فرزندانی که هر زن در کشور به دنیا می‌آورد؛ چنان‌که در سال 1365 حدود 6.5 فرزند بوده؛ اما بعد از سرشماری 1395 به 1.8 رسیده است و این یعنی اینکه ما در سه دهه آینده متاسفانه شاهد رشد منفی و کاهش جمعیت خواهیم بود.
نویسنده کتاب «جنگ جهانی جمعیت» ادامه داد: شاخص دوم برای اعلام وضعیت جمعیت، تعداد تولدهاست که در کشور ما از سال 1394 شروع به کاهش کرده و این روند نگران‌کننده به رغم هشدارهای کارشناسان و حتی رهبر معظم انقلاب اما همچنان ادامه دارد.
 

• بحران سالمندی را یک هشدار بدانید

در ادامه نیز حجت‌الاسلام ندیمی، دیگر پژوهشگر حوزه جمعیت حاضر در نشست گفت: طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب ما الان شاهد نمای جوانی در کشور هستیم؛ بدین معنا که درحال حاضر، جمعیت نسل جوان به نسبت دیگران خیلی بیشتر است. پس باید از این فرصت در بخش‌های مختلف کشور استفاده کرد تا بحران را نیز رد کنیم.
به گفته ندیمی، جمعیت 82 میلیونی در حال حاضر امیدوارکننده است؛ اما این وضعیت در چند دهه آینده بسیار نامطلوب خواهد بود. در بحث رشد جمعیت در سال 1395 شاهد رقم 1.24 بوده‌ایم که این امر در انتهای سال 1397 به 1.2 رسیده؛ اما این کاهش در واقع یک هشدار است.
وی افزود: همانطور که در رشد جوانی رکورد زده‌ایم، با این روند در یکی دو دهه آینده نیز در جمعیت سالمندان رکورد خواهیم زد. این قضیه را یک بحران بدانیم؛ در عین اینکه ما زیرساخت سالمندی را هم فراهم نکرده‌ایم.
 

• در حوزه تحولات جمعیت، به اندازه کافی تولید یا تالیف کتاب نداشته‌ایم

همچنین قاسمی، نویسنده مجموعه «جنگ جهانی جمعیت»، با اشاره به ارتباط تحولات جمعیت با جریان نشر یادآور شد: در حوزه تحولات جمعیت، به اندازه کافی تولید یا تالیف کتاب نداشته‌ایم. همین آثار فعلی نیز نهایت مخاطبشان به قشر خاصی از جامعه که پژوهشگران و دانشگاهیان است، معطوف می‌شود.
وی ادامه داد: لازم است که کتب مرتبط با تحولات جمعیتی حتی عامه‌پسندتر و عمومی‌تر شوند. معتقدم نگرانی‌های جمعیتی کشور را می‌توان در فضای داستان‌نویسی منتشرکرد. باید سراغ داستان‌نویسی رفت تا این نگرانی‌ها برای عموم جا بیفتد.
به گفته این پژوهشگر جمعیت‌شناسی، حتی در شعر و داستان کودک هم می‌توان نگرانی‌های تحولات جمعیت را جای داد؛ مثل اینکه موضوع فرزندآوری را به عنوان مطالبه از سوی بچه‌ها عنوان کنیم. متاسفانه امروز کتاب کافی برای نمایش مشکلاتی که قرار است کاهش جمعیت موجب شود، نداریم.
 

• با کتاب داستانی هم می‌توان مشکلات جمعیتی را شفاف‌سازی کرد

وی تاکید کرد: ای کاش جریان و گفتمانی برای مرتبط کردن نویسنده و ناشر با پژوهشگران جمعیت برقرار شود تا محتوایی که ما پژوهشگران جمعیت داریم، برای ارائه به زبان داستان و شعر در اختیارشان قرار گیرد. لااقل شبهات ذهنی مردم در حوزه فرزندآوری را با زبان داستان و تصویر برطرف کنیم.
قاسمی اضافه کرد: در پنجمین سالگرد ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت باید متاسف بود که نه‌تنها دولت محترم، بلکه مجلس نیز در انجام وظایف خود کوتاهی کرده‌اند. هرچه فریاد هم می‌زنیم، کسی گوش نمی‌کند. با این حال اهالی قلم ظرفیت خوبی دارند که موضوع فرزندآوری را به یک مطالبه تبدیل کنند.
در پایان این نشست نیز حجت‌الاسلام ندیمی گفت: همه چیز را نباید گردن مشکلات اقتصادی انداخت. در عین اینکه معتقدم می‌توان در حوزه نشر و کتاب، مشکلات آینده جمعیتی و کاهش جمعیت را شفاف‌سازی کرد.