مخاطب را فراتر از جوایز جشنواره‌ها بدانیم/ در رمان‌نویسی حرفی بزنیم که از جنس نیازهای مردم باشد

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، جشن امضای کتاب «نفس»، نوشته بهزاد دانشگر، عصر دوشنبه در ششمین روز از برگزاری نمایشگاه کتاب تهران با حضور نویسنده کتاب، وجیهه سامانی منتقد ادبی و میثم رشیدی مهرآبادی مجری و کارشناس این برنامه در غرفه ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.
رشیدی مهرآبادی درباره کتاب «نفس» گفت: این رمان فراز و نشیب‌های شخصیت زنی را روایت می‌کند و واقعاً خواندنش جذاب است؛ کتابی که در چاپ اول با استقبال خوبی هم روبه‌رو شده و گویا قرار است در نسخه‌ای ارزان‌تر نیز منتشر شود.
در ادامه، وجیهه سامانی، از داستان‌نویسان کشور که به عنوان منتقد در نشست حضور داشت، درباره آثار بهزاد دانشگر گفت: چند کتابی که از او خوانده‌ام، هم جریان‌ساز بوده‌اند و هم مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته‌اند. در مورد ژانر رمان «نفس» باید بگویم این کتاب، زندگی‌نامه داستانی است که دارای قدمت زیادی در ادبیات داستانی دنیاست.
 

• زندگی‌نامه داستانی می‌تواند در جذب مخاطب موفق‌تر باشد

وی افزود: زندگی‌نامه داستانی را در دوره ساسانیان هم می‌توان دید؛ به خصوص در مورد شرح حال شاهان و همین را می‌توان در شاهنامه نیز مشاهده کرد. از زندگی‌نامه داستانی در دوره‌ای در کشورمان غفلت شد تا اینکه در این یک دهه اخیر آثار خوبی را در این ژانر در ادبیات دفاع مقدس می‌بینیم.
به گفته این نویسنده، این کتاب‌ها چون مبتنی بر واقع‌نمایی است و نه تخیل، می‌تواند تاثیرگذاری زیادی نیز روی مخاطب داشته باشد. «نفس» از دسته آثاری است که هرچند در این زمره است، وجه داستانی آن بیشتر است.
سامانی درباره قوت و ضعف «نفس» نیز یادآور شد: این کتاب طراحی و جلد جالبی دارد که فضای بصری خوبی به کتاب داده است. نثر کتاب نیز ساده، روان و خوش‌خوان است که هم قواعد ادبی را رعایت می‌کند و هم خواننده را با خود همراه می‌کند. ضمن اینکه درباره شخصیت خانم‌ها به خوبی نوشته و این قابل باور است.
این نویسنده با اشاره به تفاوت ژانر داستان و زندگی‌نامه داستانی افزود: اگر همین موضوع كه داستانی مضمون‌محور است، قرار بود در قالب داستان دربیاید، كار بسیار سختی بود و برای باورپذیركردن و اقناع مخاطب، نویسنده باید تلاش زیادی می كرد. پیرنگ و چهارچوب در داستان باید منطقی باشد و باورپذیرکردن روابط علی و معلولی در داستانی عرق‌ریزی روحی زیادی می‌خواهد. اما در زندگی‌نامه داستانی چون اصل بر واقعیت است، كار نویسنده راحت‌تر است. این شاید در روایت زندگی افراد شهیر موفق‌تر باشد. اما اینجا ما با اتفاقات و تغییراتی روبه‌رو می شویم كه باورش برای مخاطب جوان سخت است و از طرفی، راوی هم هویتی برایش ندارد. به همین دلیل بهتر بود در دیباچه كتاب به واقعی بودن داستان اشاره می‌شد.
 

• مخاطب را فراتر از جوایز بدانیم

این نویسنده اعتقاد داشت: اگر در داستان‌نویسی به دنبال گرفتن جوایز و جشنواره‌ها باشیم، دیگر آثار مخاطب‌پسند نخواهد شد. جای خوشحالی دارد که نویسندگانی مثل بهزاد دانشگر، مخاطب را فراتر از جوایز می‌داند و حرفی را می‌زند که از جنس نیازهای مردم باشد.
در ادامه نشست نیز بهزاد دانشگر، نویسنده کتاب «نفس» گفت: زندگی‌نگاره که به اسامی دیگری هم مطرح می‌شود، یک ژانر در روایت است؛ هرچند که دوستان این را به عنوان گونه ادبی نمی‌دانند. این من نویسنده هستم که برای بیان حرفم دست به انتخاب یک ژانر می‌زنم؛ همچنان‌که «نفس» لزوماً زندگی‌نامه داستانی نیست. حتی رمان هم نیست.
این نویسنده تأکید کرد: فضای مستند کتابم بر داستانی بودنش غالب است. فضا و شخصیتش واقعی است و تنها رگه‌هایی که باعث می‌شود مخاطب، شخصیت‌ها را در عالم واقعیت بشناسد، به سمت داستان برده‌ام. در واقع فضای داستانی را برای جذاب‌تر کردن روایت به کار گرفتیم؛ اما اصل محتوای کتاب را واقعی بدانید.
 

• همسر شخصیت داستان، تعهد کتبی داده که «نفس» را نخواند

دانشگر در مورد فضا و شخصیت واقعی اما مکتوم «نفس» یادآور شد: لیلا .غ یکی از همین آدم‌هایی است که دور و بر ما زندگی می‌کند. مدت‌ها بود دنبال شخصیتی بودم که بتوانم تحولاتی خاص از زندگی او را بنویسیم. او را از این بابت که داستان زندگی‌اش را در اختیار من گذاشته، شخصیتی خاص می‌دانم.
این نویسنده در نکته‌ای جالب نیز گفت: همسر قهرمان و شخصیت اصلی داستان من که زندگی‌اش را روایت کرده‌ام، تعهد کتبی داده که کتاب «نفس» را نخواند؛ صرفاً از این جهت که همچنان شخصیت او محفوظ بماند.
نویسنده کتاب «ادواردو» درباره استقبال از کتاب تازه خود بیان کرد: تاکنون واکنش‌های قابل قبولی از سمت خوانندگان «نفس» گرفته‌ام؛ هرچند هنوز قضاوت درباره آن زود است. البته امیدوارم در درازمدت کتابی اثرگذار و موج‌ساز باشد و گوشه‌ای از مشکلات جامعه را حل کند.
وجیهه سامانی در انتهای این نشست تصریح کرد: خواندن کتابی مثل «نفس» در قامت زندگی‌نامه، به نظرم می‌تواند برای مخاطبان ایجاد تجربه کند؛ تجربه‌ای که به مخاطب در زندگی واقعی خودش نیز کمکی جدی خواهد کرد. دست ما در حوزه مسائل اجتماعی در حیطه داستان خالی است و وجود امثال «نفس» خود غنیمتی است.
گفتنی است در پایان این مراسم نیز رونمایی و جشن امضای کتاب «نفس»، منتشرشده توسط انتشارات تلاوت آرامش، در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی واقع در سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به انجام رسید.