یکشنبه 02 تير 1398
قائم‌مقام سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران:
امسال چابکتر و شفافتر شدیم
تصمیم گرفتیم که هزینه‌ها را کاهش دهیم و صرفه‌جویی کنیم و اقداماتی برای عموم مردم جامعه انجام دهیم و این کار را هم کردیم. این کار کم‌نظیری بود که امسال انجام شد و از کارهای مثبت این دوره از نمایشگاه بود.
مصاجبه‌کننده: نسیم اسدپور
نمایشگاه امسال هم مثل هر سال برگزار شد؛ اما با فرازوفرودهای مختص خودش که بی‌تأثیر از روزگار سخت معیشتی و اقتصادی این روزهای کشور نبود؛ اما با این حال، باز هم فرهنگ‌دوستان و فرهنگ‌پروران اجازه ندادند کتاب و کتاب‌خوانی در پیچ‌وخم‌های این مشکلات فراموش شود. برای بررسی چگونگی نمایشگاه کتاب تهرانِ امسال، به‌سراغ قادر آشنا، مدیرعامل مؤسسۀ نمایشگاه‌های فرهنگی رفتیم و با او دربارۀ این رویداد فرهنگی به گپ‌وگفت نشستیم. شرح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
نکات مثبت و منفی نمایشگاه از دید خودتان چیست؟
نمایشگاه کتاب تهران بدون تردید، بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی در کشور بوده و در جهان نیز جزو نمایشگاه‌های معتبر و شناخته‌شده است. این نمایشگاه چهار ویژگی مثبت دارد. نخست وسعت آن است. دومین ویژگی آن را می‌شود کثرت ناشران شرکت‌کننده در نمایشگاه دانست. فروش بالای کتاب سومین ویژگی این رویداد فرهنگی است و از کثرت مراجعان می‌شود به‌عنوان چهارمین ویژگی این نمایشگاه نام برد.
به هر حال، طبیعی است که هر رویداد فرهنگی قوت‌ها و ضعف‌هایی داشته باشد. دربارۀ مزیت‌های نمایشگاه کتاب امسال نیز اگر نکته‌ای عنوان می‌شود، به این معنی نیست که در سال‌های قبل این نکات وجود نداشته؛ بلکه در نمایشگاه امسال به‌صورت پررنگ‌تری نمود یافته است.
بارزترین ویژگی نمایشگاه امسال شفاف‌سازی درآمدها بود
هماهنگی بسیار خوب بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مؤسسۀ نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و صنف ناشران را می‌شود جز قوت‌های نمایشگاه امسال دانست. نکتۀ دیگر جهت‌گیری صرفه‌جویانه در مسائل مالی و نیز چابک‌سازی تشکیلات برگزارکنندۀ نمایشگاه بود. اما اگر بخواهیم بارزترین ویژگی نمایشگاه کتاب امسال را نام ببریم، باید به شفاف‌سازی درآمدها و هزینه‌ها اشاره کنیم؛ به‌طوری که هیچ کاری در نمایشگاه امسال بدون مزایده، مناقصه و استعلام انجام نشد.
ویژگی دوم فروش بالا است. وقتی از فروش بالا صحبت می‌کنیم، شاید این موضوع به ذهن بیاید که با توجه به افزایش قیمت کتاب، طبیعی است که رقم فروش کتاب نسبت به سال‌های گذشته بیشتر باشد؛ اما باید به این موضوع اشاره کنم که تعداد تراکنش‌های مالی نمایشگاه کتاب امسال نسبت به سال قبل، رشد هفت‌درصدی را نشان می‌دهد. در واقع، می‌شود گفت با وجود افزایش قیمت کتاب، تعداد کتاب بیشتری نسبت به سال‌های گذشته به‌فروش رفته است.
نمایشگاه کتاب امسال از کم‌حاشیه‌ترین نمایشگاه‌های برگزارشده بود
فعالیت‌های فرهنگی نمایشگاه کاملاً حساب‌شده بود و برنامه‌های استانی هماهنگ‌شده‌تر صورت گرفت. همه به جز بخش دانشگاهی، در فضای مسقف قرار گرفتند.
دستگاه «پی سی پوز» با نرم‌افزار جدیدی طراحی شد. به کمک این دستگاه می‌توان از فروش کتاب‌های یک ناشر در غرفۀ ناشران دیگر جلوگیری کرد. امیدواریم که در سال آینده، در کل نمایشگاه از این دستگاه استفاده کنیم؛ زیرا این دستگاه تقلب و نقدکردن پول و فروش‌های صوری را متوقف خواهد کرد.
درخصوص ضعف‌های نمایشگاه هم می‌شود به فربه‌بودن آن اشاره کرد؛ هرچند ما از عوامل اجرایی به‌طور چشمگیری کاستیم و آن‌ها را از 1350 نفر در سال گذشته، امسال به 904 نفر رساندیم، باز هم همین تعداد نیز زیاد است و نمایشگاه باید لاغرتر شود.
آیین‌نامه‌ها به‌شدت نیاز به بازنگری دارند
نکتۀ دیگری که نیاز به بازنگری دارد، بحث آیین‌نامه‌هاست. نمایشگاه 32 سال است که برگزار می‌شود و این بازنگری ضروری است. مثلاً در خصوص واگذاری غرفه، شرطی که برای ناشر داریم، این است که باید چهل اثر داشته باشد. وقتی فضا محدود است، ناچار به انتخاب هستیم و وقتی ناچار به انتخابیم، باید شاخص بگذاریم و چون شاخص کمّی راحت‌تر از شاخص کیفی است، پس شاخص کمّی را در نظر می‌گیریم. زمانی می‌گفتند اگر ناشری چهل کتاب داشته باشد، می‌تواند در نمایشگاه حضور یابد؛ ولی بعدها با پدیدۀ کتاب‌سازی روبه‌رو شدیم و ناشرانی به نمایشگاه راه یافتند که گرچه چهل کتاب داشتند، آثارشان ضعیف یا کپی‌برداری بود. این معیارها ما را دچار مشکل کرده است. از طرفی اگر ملاک را بر مبنای کیفیت قرار دهیم، سر این کیفیت مناقشه خواهد بود. بنابراین باید بررسی شود و به جمع‌بندی برسیم که با چه معیاری غرفه‌ها را تخصیص دهیم.
فهرستی از متخلفان نداشتیم که از ورودشان به نمایشگاه جلوگیری کنیم
نکتۀ منفی دیگر تخلفات است. آیین‌نامۀ تخلفات نیز نیاز به بازنگری دارد. مثلاً در جلسات، دوستان ناشر از کسانی اسم می‌بردند که چند سال است تخلف می‌کنند. این در حالی است که متأسفانه ما فهرستی از متخلفان نداریم تا در سال‌های بعد، از حضور آن‌ها در نمایشگاه جلوگیری کنیم یا حداقل به آن‌ها تذکر بدهیم.
مشکل دیگر، فعال‌نبودن دستگاه‌های پوز در نخستین روز نمایشگاه بود. در واقع روز اول، بانک عامل با تأخیر مشخص شد و دستگاه‌های پوز در آن روز مشکل داشت. این اشکالات نباید در دوره‌های بعدی وجود داشته باشد. در بخش اطلاع‌رسانی هم ضعف وجود داشت و اطلاع‌رسانی ما با تأخیر آغاز شد.
اشکال دیگری که می‌توان نام برد، انتخاب مکان نمایشگاه بود که انرژی زیادی را از ما گرفت؛ زیرا بخشی از مدیریت شهری با برگزاری نمایشگاه در مصلای تهران موافق است و بخشی از آن مخالف. از آن طرف، مدیریت شهری در برگزاری نمایشگاه سهیم است و ما انرژی زیادی را برای رسیدن به یک نظر مشترک میان موافقان و مخالفان صرف کردیم.
کل درآمدهایمان را به مزایده گذاشتیم
مُر قانون را عمل کردیم و و در کمیسیون معاملات این کار را انجام دادیم. کل درآمدهای تبلیغات حدود نه‌میلیارد و هفتادمیلیون تومان بود. البته درآمد تبلیغات نسبت به سال قبل سی‌درصد افزایش پیدا کرده و پول‌ها کاملاً به‌حساب آمده بود.
راجع به مناقصات هم همۀ هزینه‌هایمان کاملاً شفاف و روشن بود و الان در حال جمع‌بندی نهایی هستیم. پس از آن، نتیجه را اطلاع‌رسانی خواهیم کرد. ما ناظرانی داریم که باید قیمت‌های اعلام‌شده را بررسی و نظر نهایی خود را اعلام کنند.
سؤالی دربارۀ تعدادی از غرفه‌ها مطرح است. بعضی می‌گویند غرفه‌بندی‌ها ناعادلانه بود و مثلاً راهروهای 29 و 30 و 31 خلاف حروف الفبا بود؛ به‌طور مثال نشر چشمه و نی و... را آنجا قرار داده بودند.
از این نظر که آن ایام، سالِ آغاز کار ما بود و کارهای مهم‌تری به عهدۀ ما بود، به مسائل غرفه و غرفه‌بندی وارد نشدیم و این کارها را خود صنف به عهده داشت. طبق اولویت، بخش‌های دیگری بود که رسیدگی بیشتری لازم داشت و بنده به آن‌ها رسیدگی کردم.
به‌دلیل بن‌ندادن فشار زیادی را متحمل شدیم. بن‌دادن سال‌های قبل همه را پرتوقع کرده بود
یکی از مطالبی که جای تقدیر دارد، محدودکردن بن است. این را می‌شود از نکات مثبت این دوره از نمایشگاه دانست. دلیل این کار چه بود؟
امسال اصلاً به کسی بن تحویل داده نشد. اتفاقاً به همین دلیل، فشار زیادی را تحمل کردیم؛ چراکه هر سال بن اداری و... ارائه می‌شد و رقم آن هم چشمگیر و بیشتر از یک‌میلیارد تومان بود. این توقع ایجاد کرده بود؛ اما امسال حتی یک ریال بن هم به کسی ندادیم.
ندادن بن چه مزایایی داشت؟
این پولِ بیت‌المال است؛ منِ مدیر این بن را به کسانی می‌دادم که دوست داشتم و هیچ‌وقت بن‌ها به افرادی نمی‌رسید که می‌بایست کتاب تهیه می‌کردند و اولویت داشتند؛ مثل دانشجویان و طلاب و محققان و افراد بی‌بضاعت؛ بلکه بن‌ها را به دوستان و فامیل و کارمندان خودم می‌دادم که در واقع هیچ‌کدام اولویت نداشتند. ما امسال حتی به کارمندان امور اجرایی خودمان هم بن ندادیم و این کار را متوقف کردیم؛ زیرا تا پیش از این، توزیع آن عادلانه نبود. افرادی برای اینکه از دوستان و همکاران خود در عرصه‌ها و اداره‌های مختلف قدردانی کنند، به آن‌ها بن می‌دادند که این کار پسندیده‌ای نبود.
تصمیم گرفتیم که هزینه‌ها را کاهش دهیم و صرفه‌جویی کنیم و اقداماتی برای عموم مردم جامعه انجام دهیم و این کار را هم کردیم. این کار کم‌نظیری بود که امسال انجام شد و از کارهای مثبت این دوره از نمایشگاه بود.
یکی از اشکالاتی که خودتان هم فرمودید، فربه‌بودن نمایشگاه است. به نظر شما تعداد عوامل اجرایی چقدر دیگر باید کم شود؟
البته نمایشگاه فقط در نیروی انسانی فربه نیست؛ بلکه در بسیاری از موارد دیگر هم صدق می‌کند. بنابراین آنچه باید مدنظر قرار بگیرد، این است که باید هرچه زودتر تکلیف رئیس و شورای سیاست‌گذاری‌اش مشخص شود؛ چون بسیاری از هزینه‌های مادی و معنوی که تحمیل می‌شود، به‌دلیل کمبود وقت است؛ چون وقتی زمان تعیین می‌شود، مجبوریم با پول جریان را اداره کنیم، نه با تدبیر. حتی مجبوریم گاهی دربارۀ تخلفات اغماض کنیم، اما وقتی زمان داشته باشیم، در چهارچوب قانون عمل می‌کنیم.
به نظر من نمایشگاه از نظر تعداد ناشران هم فربه است، چون هرکسی می‌تواند به‌عنوان ناشر وارد نمایشگاه شود.
مطلب دیگر اینکه نمایشگاه از لحاظ هزینه‌ها در اوج است؛ به‌طوری که همین امسال اگر می‌خواستیم در شرایط معمول و عادی مانند سال‌های پیش نمایشگاه را اداره کنیم، حدود 23میلیارد تومان هزینه می‌شد؛ اما هرطوری که بود، سعی کردیم با کمترین هزینه اداره شود و لذا تا حدود زیادی در بیت‌المال صرفه‌جویی شد.
معتقدم در سال آینده می‌توانیم نمایشگاه را از امسال هم ارزان‌تر اداره کنیم. هم از نظر تعداد نیروی انسانی، هم از لحاظ هزینه و هم از نظر گستردگی کارهای موجود.
خرید کتاب از نمایشگاه نسبت به سال گذشته بیشتر بود
گرانی کاغذ و کمبود آن مشکلاتی است که وضعیت نشر را خیلی تحت تأثیر قرار داده است. به نظر شما با وجود چنین مشکلاتی، نمایشگاه کتاب در سال آینده با چه مشکلاتی روبه‌رو خواهد شد؟
در حقیقت، ما هم نگران بودیم که با وضع تورم و گرانی روزافزون، تعداد مخاطبان و مشارکت و خرید کتاب کم شود؛ اما اتفاقاً برعکس نه‌تنها خرید کم نشد، بلکه نسبت به سال گذشته بیشتر هم شد. اما اگر این تورم و گرانی نبود، شاید فروش و خرید هم بیشتر می‌شد. قطعاً گرانی کاغذ برای ناشر، فروشنده، خریدار و ما مشکلات جدی را ایجاد خواهد کرد؛ البته از جمله اقدامات خوب دولت آن بود که کاغذ را با کمترین نرخ ممکن توزیع کرد.
یکی از مواردی که دغدغۀ بنده هم هست، این است که باید فرهنگ صرفه‌جویی در کاغذ را بین مردم رواج دهیم. امسال در نمایشگاه کار خوبی که انجام دادیم، صرفه‌جویی در مصرف کاغذ بود. به‌عنوان مثال، هر کمیتۀ مستقری یک بولتن برای خودش داشت. تمامی این‌ها را متوقف کردیم. در مؤسسه هم به‌دنبال این هستیم که این کار بیش از پیش رعایت شود.
در نمایشگاه استانی و خارجی هم به‌سمت و سوی دیجیتالی‌شدن خواهیم رفت و به همین شکل، در کاغذ صرفه‌جویی می‌کنیم.
امسال عده‌ای از فعالان فرهنگی مردم را تشویق می‌کردند که به‌جای نمایشگاه کتاب، از کتاب‌فروشی‌های محله خرید کنند تا کتاب‌فروشی‌های کوچک و محلی هم بتوانند روی پای خود بایستند و کمتر با تعطیلی یا تغییر کاربری آن‌ها مواجه شویم. این نظر را درست می‌دانید؟
من قبول دارم که نمایشگاه کتاب تهران به برخی از کتاب‌فروشی‌ها آسیب می‌زند؛ البته برخی هم خودشان ناشر هستند و در نمایشگاه حضور دارند. ما در استان‌ها این مشکل را حل کردیم؛ به‌طوری که همراه با نمایشگاه کتاب دستگاه پوز می‌دادیم. مردم هم‌زمان می‌توانستند از آن‌ها خرید کنند. گام دیگری که امسال برمی‌داریم، این است که این امکان را برای کتاب‌فروش‌های کوچک استان‌ها و شهرستان‌ها ایجاد کرده‌ایم که بتوانند طبق قواعد تعریف‌شده در نمایشگاه کتاب شرکت کنند. اما در خصوص تهران، نظر آقای وزیر این است که بازنگری انجام شود و این را حتماً در مطالعاتمان قرار خواهیم داد تا این نظر لحاظ شود.
برگزاری مراسم و جشن روز مقاومت از اتفاقات مثبت نمایشگاه بود. لطفاً دربارۀ رویکرد این اقدام توضیح دهید.
ما به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران، در خصوص سیاست خارجی‌مان اولویت‌هایی داریم. بر اساس قانون اساسی، اولویت ما همسایه‌ها و مسلمانان هستند. در سیاست‌های جدید ما، محور مقاومت جز اولویت‌های جدی نظام است. ما هم به‌عنوان کارگزاران نظام باید در همین خط حرکت کنیم. بنابراین با همین رویکرد در حد توانمان این سیاست را دنبال کرده‌ایم و ان‌شاءلله این روند ادامه خواهد داشت.
واسپاری کارهای نمایشگاه بین‌المللی به صنف نشر، از موضوعات مطرح‌شده است. امسال چه تغییراتی در واسپاری پیش آمده و تا چه حدی انجام شده است؟
حوزۀ فرهنگ یک حوزۀ حاکمیتی است. بنابراین بعضی از بخش‌های اجرایی قابلیت واسپاری دارد و وزیر محترم هم در‌این‌باره دستور داده‌اند.
آنچه امسال اتفاق افتاده، این است که هماهنگی خیلی خوبی بین ما و صنف انجام گرفته و مسئولیت‌ها مشخص شده است. سعی ما هم بر آن است که هرکس بنا به مسئولیت‌هایی که دارد، انجام وظیفه کند. واسپاری در حد منطقی‌اش خوب است که انجام شود.
من کاملاً مخالفم که مؤسسه به‌طور کلی کنار برود یا اینکه صنف را نادیده بگیریم. سه ضلع برای برپایی نمایشگاه کتاب لازم است که هرکدام نقش بسزایی دارند. آن سه ضلع عبارت‌اند از صنف، مؤسسۀ مجری که بر اساس قانون شکل گرفته و تجربۀ بسیاری در این زمینه دارد و نیز وزارت ارشاد. هر سۀ این‌ها مکمل یکدیگرند و با وجود این سه ضلع است که کار پیش می‌رود.
نمایشگاه امسال هم مثل هر سال برگزار شد؛ اما با فرازوفرودهای مختص خودش که بی‌تأثیر از روزگار سخت معیشتی و اقتصادی این روزهای کشور نبود؛ اما با این حال، باز هم فرهنگ‌دوستان و فرهنگ‌پروران اجازه ندادند کتاب و کتاب‌خوانی در پیچ‌وخم‌های این مشکلات فراموش شود. برای بررسی چگونگی نمایشگاه کتاب تهرانِ امسال، به‌سراغ قادر آشنا، مدیرعامل مؤسسۀ نمایشگاه‌های فرهنگی رفتیم و با او دربارۀ این رویداد فرهنگی به گپ‌وگفت نشستیم. شرح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
نکات مثبت و منفی نمایشگاه از دید خودتان چیست؟
نمایشگاه کتاب تهران بدون تردید، بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی در کشور بوده و در جهان نیز جزو نمایشگاه‌های معتبر و شناخته‌شده است. این نمایشگاه چهار ویژگی مثبت دارد. نخست وسعت آن است. دومین ویژگی آن را می‌شود کثرت ناشران شرکت‌کننده در نمایشگاه دانست. فروش بالای کتاب سومین ویژگی این رویداد فرهنگی است و از کثرت مراجعان می‌شود به‌عنوان چهارمین ویژگی این نمایشگاه نام برد.
به هر حال، طبیعی است که هر رویداد فرهنگی قوت‌ها و ضعف‌هایی داشته باشد. دربارۀ مزیت‌های نمایشگاه کتاب امسال نیز اگر نکته‌ای عنوان می‌شود، به این معنی نیست که در سال‌های قبل این نکات وجود نداشته؛ بلکه در نمایشگاه امسال به‌صورت پررنگ‌تری نمود یافته است.
بارزترین ویژگی نمایشگاه امسال شفاف‌سازی درآمدها بود
هماهنگی بسیار خوب بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مؤسسۀ نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و صنف ناشران را می‌شود جز قوت‌های نمایشگاه امسال دانست. نکتۀ دیگر جهت‌گیری صرفه‌جویانه در مسائل مالی و نیز چابک‌سازی تشکیلات برگزارکنندۀ نمایشگاه بود. اما اگر بخواهیم بارزترین ویژگی نمایشگاه کتاب امسال را نام ببریم، باید به شفاف‌سازی درآمدها و هزینه‌ها اشاره کنیم؛ به‌طوری که هیچ کاری در نمایشگاه امسال بدون مزایده، مناقصه و استعلام انجام نشد.
ویژگی دوم فروش بالا است. وقتی از فروش بالا صحبت می‌کنیم، شاید این موضوع به ذهن بیاید که با توجه به افزایش قیمت کتاب، طبیعی است که رقم فروش کتاب نسبت به سال‌های گذشته بیشتر باشد؛ اما باید به این موضوع اشاره کنم که تعداد تراکنش‌های مالی نمایشگاه کتاب امسال نسبت به سال قبل، رشد هفت‌درصدی را نشان می‌دهد. در واقع، می‌شود گفت با وجود افزایش قیمت کتاب، تعداد کتاب بیشتری نسبت به سال‌های گذشته به‌فروش رفته است.
نمایشگاه کتاب امسال از کم‌حاشیه‌ترین نمایشگاه‌های برگزارشده بود
فعالیت‌های فرهنگی نمایشگاه کاملاً حساب‌شده بود و برنامه‌های استانی هماهنگ‌شده‌تر صورت گرفت. همه به جز بخش دانشگاهی، در فضای مسقف قرار گرفتند.
دستگاه «پی سی پوز» با نرم‌افزار جدیدی طراحی شد. به کمک این دستگاه می‌توان از فروش کتاب‌های یک ناشر در غرفۀ ناشران دیگر جلوگیری کرد. امیدواریم که در سال آینده، در کل نمایشگاه از این دستگاه استفاده کنیم؛ زیرا این دستگاه تقلب و نقدکردن پول و فروش‌های صوری را متوقف خواهد کرد.
درخصوص ضعف‌های نمایشگاه هم می‌شود به فربه‌بودن آن اشاره کرد؛ هرچند ما از عوامل اجرایی به‌طور چشمگیری کاستیم و آن‌ها را از 1350 نفر در سال گذشته، امسال به 904 نفر رساندیم، باز هم همین تعداد نیز زیاد است و نمایشگاه باید لاغرتر شود.
آیین‌نامه‌ها به‌شدت نیاز به بازنگری دارند
نکتۀ دیگری که نیاز به بازنگری دارد، بحث آیین‌نامه‌هاست. نمایشگاه 32 سال است که برگزار می‌شود و این بازنگری ضروری است. مثلاً در خصوص واگذاری غرفه، شرطی که برای ناشر داریم، این است که باید چهل اثر داشته باشد. وقتی فضا محدود است، ناچار به انتخاب هستیم و وقتی ناچار به انتخابیم، باید شاخص بگذاریم و چون شاخص کمّی راحت‌تر از شاخص کیفی است، پس شاخص کمّی را در نظر می‌گیریم. زمانی می‌گفتند اگر ناشری چهل کتاب داشته باشد، می‌تواند در نمایشگاه حضور یابد؛ ولی بعدها با پدیدۀ کتاب‌سازی روبه‌رو شدیم و ناشرانی به نمایشگاه راه یافتند که گرچه چهل کتاب داشتند، آثارشان ضعیف یا کپی‌برداری بود. این معیارها ما را دچار مشکل کرده است. از طرفی اگر ملاک را بر مبنای کیفیت قرار دهیم، سر این کیفیت مناقشه خواهد بود. بنابراین باید بررسی شود و به جمع‌بندی برسیم که با چه معیاری غرفه‌ها را تخصیص دهیم.
فهرستی از متخلفان نداشتیم که از ورودشان به نمایشگاه جلوگیری کنیم
نکتۀ منفی دیگر تخلفات است. آیین‌نامۀ تخلفات نیز نیاز به بازنگری دارد. مثلاً در جلسات، دوستان ناشر از کسانی اسم می‌بردند که چند سال است تخلف می‌کنند. این در حالی است که متأسفانه ما فهرستی از متخلفان نداریم تا در سال‌های بعد، از حضور آن‌ها در نمایشگاه جلوگیری کنیم یا حداقل به آن‌ها تذکر بدهیم.
مشکل دیگر، فعال‌نبودن دستگاه‌های پوز در نخستین روز نمایشگاه بود. در واقع روز اول، بانک عامل با تأخیر مشخص شد و دستگاه‌های پوز در آن روز مشکل داشت. این اشکالات نباید در دوره‌های بعدی وجود داشته باشد. در بخش اطلاع‌رسانی هم ضعف وجود داشت و اطلاع‌رسانی ما با تأخیر آغاز شد.
اشکال دیگری که می‌توان نام برد، انتخاب مکان نمایشگاه بود که انرژی زیادی را از ما گرفت؛ زیرا بخشی از مدیریت شهری با برگزاری نمایشگاه در مصلای تهران موافق است و بخشی از آن مخالف. از آن طرف، مدیریت شهری در برگزاری نمایشگاه سهیم است و ما انرژی زیادی را برای رسیدن به یک نظر مشترک میان موافقان و مخالفان صرف کردیم.
کل درآمدهایمان را به مزایده گذاشتیم
مُر قانون را عمل کردیم و و در کمیسیون معاملات این کار را انجام دادیم. کل درآمدهای تبلیغات حدود نه‌میلیارد و هفتادمیلیون تومان بود. البته درآمد تبلیغات نسبت به سال قبل سی‌درصد افزایش پیدا کرده و پول‌ها کاملاً به‌حساب آمده بود.
راجع به مناقصات هم همۀ هزینه‌هایمان کاملاً شفاف و روشن بود و الان در حال جمع‌بندی نهایی هستیم. پس از آن، نتیجه را اطلاع‌رسانی خواهیم کرد. ما ناظرانی داریم که باید قیمت‌های اعلام‌شده را بررسی و نظر نهایی خود را اعلام کنند.
سؤالی دربارۀ تعدادی از غرفه‌ها مطرح است. بعضی می‌گویند غرفه‌بندی‌ها ناعادلانه بود و مثلاً راهروهای 29 و 30 و 31 خلاف حروف الفبا بود؛ به‌طور مثال نشر چشمه و نی و... را آنجا قرار داده بودند.
از این نظر که آن ایام، سالِ آغاز کار ما بود و کارهای مهم‌تری به عهدۀ ما بود، به مسائل غرفه و غرفه‌بندی وارد نشدیم و این کارها را خود صنف به عهده داشت. طبق اولویت، بخش‌های دیگری بود که رسیدگی بیشتری لازم داشت و بنده به آن‌ها رسیدگی کردم.
به‌دلیل بن‌ندادن فشار زیادی را متحمل شدیم. بن‌دادن سال‌های قبل همه را پرتوقع کرده بود
یکی از مطالبی که جای تقدیر دارد، محدودکردن بن است. این را می‌شود از نکات مثبت این دوره از نمایشگاه دانست. دلیل این کار چه بود؟
امسال اصلاً به کسی بن تحویل داده نشد. اتفاقاً به همین دلیل، فشار زیادی را تحمل کردیم؛ چراکه هر سال بن اداری و... ارائه می‌شد و رقم آن هم چشمگیر و بیشتر از یک‌میلیارد تومان بود. این توقع ایجاد کرده بود؛ اما امسال حتی یک ریال بن هم به کسی ندادیم.
ندادن بن چه مزایایی داشت؟
این پولِ بیت‌المال است؛ منِ مدیر این بن را به کسانی می‌دادم که دوست داشتم و هیچ‌وقت بن‌ها به افرادی نمی‌رسید که می‌بایست کتاب تهیه می‌کردند و اولویت داشتند؛ مثل دانشجویان و طلاب و محققان و افراد بی‌بضاعت؛ بلکه بن‌ها را به دوستان و فامیل و کارمندان خودم می‌دادم که در واقع هیچ‌کدام اولویت نداشتند. ما امسال حتی به کارمندان امور اجرایی خودمان هم بن ندادیم و این کار را متوقف کردیم؛ زیرا تا پیش از این، توزیع آن عادلانه نبود. افرادی برای اینکه از دوستان و همکاران خود در عرصه‌ها و اداره‌های مختلف قدردانی کنند، به آن‌ها بن می‌دادند که این کار پسندیده‌ای نبود.
تصمیم گرفتیم که هزینه‌ها را کاهش دهیم و صرفه‌جویی کنیم و اقداماتی برای عموم مردم جامعه انجام دهیم و این کار را هم کردیم. این کار کم‌نظیری بود که امسال انجام شد و از کارهای مثبت این دوره از نمایشگاه بود.
یکی از اشکالاتی که خودتان هم فرمودید، فربه‌بودن نمایشگاه است. به نظر شما تعداد عوامل اجرایی چقدر دیگر باید کم شود؟
البته نمایشگاه فقط در نیروی انسانی فربه نیست؛ بلکه در بسیاری از موارد دیگر هم صدق می‌کند. بنابراین آنچه باید مدنظر قرار بگیرد، این است که باید هرچه زودتر تکلیف رئیس و شورای سیاست‌گذاری‌اش مشخص شود؛ چون بسیاری از هزینه‌های مادی و معنوی که تحمیل می‌شود، به‌دلیل کمبود وقت است؛ چون وقتی زمان تعیین می‌شود، مجبوریم با پول جریان را اداره کنیم، نه با تدبیر. حتی مجبوریم گاهی دربارۀ تخلفات اغماض کنیم، اما وقتی زمان داشته باشیم، در چهارچوب قانون عمل می‌کنیم.
به نظر من نمایشگاه از نظر تعداد ناشران هم فربه است، چون هرکسی می‌تواند به‌عنوان ناشر وارد نمایشگاه شود.
مطلب دیگر اینکه نمایشگاه از لحاظ هزینه‌ها در اوج است؛ به‌طوری که همین امسال اگر می‌خواستیم در شرایط معمول و عادی مانند سال‌های پیش نمایشگاه را اداره کنیم، حدود 23میلیارد تومان هزینه می‌شد؛ اما هرطوری که بود، سعی کردیم با کمترین هزینه اداره شود و لذا تا حدود زیادی در بیت‌المال صرفه‌جویی شد.
معتقدم در سال آینده می‌توانیم نمایشگاه را از امسال هم ارزان‌تر اداره کنیم. هم از نظر تعداد نیروی انسانی، هم از لحاظ هزینه و هم از نظر گستردگی کارهای موجود.
خرید کتاب از نمایشگاه نسبت به سال گذشته بیشتر بود
گرانی کاغذ و کمبود آن مشکلاتی است که وضعیت نشر را خیلی تحت تأثیر قرار داده است. به نظر شما با وجود چنین مشکلاتی، نمایشگاه کتاب در سال آینده با چه مشکلاتی روبه‌رو خواهد شد؟
در حقیقت، ما هم نگران بودیم که با وضع تورم و گرانی روزافزون، تعداد مخاطبان و مشارکت و خرید کتاب کم شود؛ اما اتفاقاً برعکس نه‌تنها خرید کم نشد، بلکه نسبت به سال گذشته بیشتر هم شد. اما اگر این تورم و گرانی نبود، شاید فروش و خرید هم بیشتر می‌شد. قطعاً گرانی کاغذ برای ناشر، فروشنده، خریدار و ما مشکلات جدی را ایجاد خواهد کرد؛ البته از جمله اقدامات خوب دولت آن بود که کاغذ را با کمترین نرخ ممکن توزیع کرد.
یکی از مواردی که دغدغۀ بنده هم هست، این است که باید فرهنگ صرفه‌جویی در کاغذ را بین مردم رواج دهیم. امسال در نمایشگاه کار خوبی که انجام دادیم، صرفه‌جویی در مصرف کاغذ بود. به‌عنوان مثال، هر کمیتۀ مستقری یک بولتن برای خودش داشت. تمامی این‌ها را متوقف کردیم. در مؤسسه هم به‌دنبال این هستیم که این کار بیش از پیش رعایت شود.
در نمایشگاه استانی و خارجی هم به‌سمت و سوی دیجیتالی‌شدن خواهیم رفت و به همین شکل، در کاغذ صرفه‌جویی می‌کنیم.
امسال عده‌ای از فعالان فرهنگی مردم را تشویق می‌کردند که به‌جای نمایشگاه کتاب، از کتاب‌فروشی‌های محله خرید کنند تا کتاب‌فروشی‌های کوچک و محلی هم بتوانند روی پای خود بایستند و کمتر با تعطیلی یا تغییر کاربری آن‌ها مواجه شویم. این نظر را درست می‌دانید؟
من قبول دارم که نمایشگاه کتاب تهران به برخی از کتاب‌فروشی‌ها آسیب می‌زند؛ البته برخی هم خودشان ناشر هستند و در نمایشگاه حضور دارند. ما در استان‌ها این مشکل را حل کردیم؛ به‌طوری که همراه با نمایشگاه کتاب دستگاه پوز می‌دادیم. مردم هم‌زمان می‌توانستند از آن‌ها خرید کنند. گام دیگری که امسال برمی‌داریم، این است که این امکان را برای کتاب‌فروش‌های کوچک استان‌ها و شهرستان‌ها ایجاد کرده‌ایم که بتوانند طبق قواعد تعریف‌شده در نمایشگاه کتاب شرکت کنند. اما در خصوص تهران، نظر آقای وزیر این است که بازنگری انجام شود و این را حتماً در مطالعاتمان قرار خواهیم داد تا این نظر لحاظ شود.
برگزاری مراسم و جشن روز مقاومت از اتفاقات مثبت نمایشگاه بود. لطفاً دربارۀ رویکرد این اقدام توضیح دهید.
ما به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران، در خصوص سیاست خارجی‌مان اولویت‌هایی داریم. بر اساس قانون اساسی، اولویت ما همسایه‌ها و مسلمانان هستند. در سیاست‌های جدید ما، محور مقاومت جز اولویت‌های جدی نظام است. ما هم به‌عنوان کارگزاران نظام باید در همین خط حرکت کنیم. بنابراین با همین رویکرد در حد توانمان این سیاست را دنبال کرده‌ایم و ان‌شاءلله این روند ادامه خواهد داشت.
واسپاری کارهای نمایشگاه بین‌المللی به صنف نشر، از موضوعات مطرح‌شده است. امسال چه تغییراتی در واسپاری پیش آمده و تا چه حدی انجام شده است؟
حوزۀ فرهنگ یک حوزۀ حاکمیتی است. بنابراین بعضی از بخش‌های اجرایی قابلیت واسپاری دارد و وزیر محترم هم در‌این‌باره دستور داده‌اند.
آنچه امسال اتفاق افتاده، این است که هماهنگی خیلی خوبی بین ما و صنف انجام گرفته و مسئولیت‌ها مشخص شده است. سعی ما هم بر آن است که هرکس بنا به مسئولیت‌هایی که دارد، انجام وظیفه کند. واسپاری در حد منطقی‌اش خوب است که انجام شود.
من کاملاً مخالفم که مؤسسه به‌طور کلی کنار برود یا اینکه صنف را نادیده بگیریم. سه ضلع برای برپایی نمایشگاه کتاب لازم است که هرکدام نقش بسزایی دارند. آن سه ضلع عبارت‌اند از صنف، مؤسسۀ مجری که بر اساس قانون شکل گرفته و تجربۀ بسیاری در این زمینه دارد و نیز وزارت ارشاد. هر سۀ این‌ها مکمل یکدیگرند و با وجود این سه ضلع است که کار پیش می‌رود.
https://mananashr.ir/news/31197/
برای ذخیره در کلیپ برد کلیک کنید
نظر بدهید