از جیب‌های خالی تا سبدهای پر از کتاب

نویسنده: میثم رشیدی مهرآبادی
 
بهمن و اسفند سال گذشته با افزایش روزبه‌روز قیمت کاغذ، آنچه بیش از هر چیزی اهالی کتاب را نگران می‌کرد، دورنمای رخداد مهم سالانه در حوزۀ کتاب، یعنی نمایشگاه تهران بود. نمی‌دانستیم با این وضعیت، شاهد کتاب‌های تازه و خواندنی خواهیم بود یا نه؟ برای ناشران دل و دماغی می‌ماند که به نمایشگاه بیایند یا نه؟ همین چند روز پیش هم معاون فرهنگی ارشاد تصریح کرد اختصاص‌ندادن بودجه به این معاونت، نمایشگاه امسال را تا مرز برگزارنشدن پیش برده است!
سراسر عیدمان را همۀ این انرژی‌های منفی پر کرد و امیدی نداشتیم بعد از تعطیلات بلندمدت نوروزی، در گروه‌های تلگرامی و شبکه‌های اجتماعی، خبر خوشی از ناشران و نویسندگان بخوانیم و بشنویم.
اما حالا در حالی این سطرها را می‌نویسم و می‌خوانید که به لطف خدا، باز هم اوضاع کتاب از یک بحران بزرگ رهانیده شد و سفارش‌های رهبر فرزانۀ انقلاب در بازدیدشان از نمایشگاه، برای رسیدگی به موضوع کاغذ و اقلام چاپ اثر کرد.
این خوشحالی از زمانی آغاز شد که فهمیدیم ناشران، خصوصاً ناشران جبهۀ فرهنگی انقلاب اسلامی، با دستانی اگر چه نه‌چندان پر، اما آبرومند به نمایشگاه آمدند. بی‌شک، تنگناهای اقتصادی تعدادی از عناوین آن‌ها را پشت درهای بستۀ چاپخانه‌ها نگه داشته بود؛ اما باز هم با انتشار بهترین کتاب‌هایشان، سعی کرده بودند صورتشان را به هنرمندانه‌ترین وجه با سیلی سرخ نگه دارند.
مردم اما در این میان، واقعاً گل کاشتند. استقبال عمومی از نمایشگاه و خرید چشمگیرشان از ناشران، امید را بیش از پیش در دل اهالی کتاب انداخت تا در سال سخت 1398، تلاششان را مضاعف کنند. این موضوع در گزارشی تصویری که در ساعات پایانی نمایشگاه و با کمک مدیران نشر و مسئولان غرفه‌ها تهیه کردیم، برایمان اثبات شد.
استقبال مردم از نمایشگاه دلایل مختلفی دارد همچون خرید کتاب‌های چاپ قدیم و با قیمت مناسب و ترس از افزایش قیمت‌ها در چاپ‌های آتی؛ اما به‌نظر می‌رسد عامل اصلی آن، تولید کتاب‌های ارزنده از سوی ناشران و تبلیغات گستردۀ برخی از آن‌ها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بوده است.
به خاطر داریم چند سال پیش که قیمت کاغذ و چاپ جهش زیادی کرد، رضا امیرخانی، نویسندۀ برجستۀ کشورمان، در بیانی این اتفاق را به نفع بازار نشر کشور ارزیابی کرد. در نگاه او با افزایش هزینه‌های تولید کتاب، بر کیفیت کتاب‌ها نیز افزوده می‌شود. این اتفاق را به‌خوبی می‌شد در نمایشگاه امسال و در بین تازه‌های نشر شاهد بود.
حالا که نمایشگاه سی‌ودوم کتاب تهران به‌خیر و خوبی تمام شده، می‌شود باز هم از همۀ ناشران خواست که در تولید کتاب‌های تازه‌شان بیشتر از هر چیزی به کیفیت محتوا بیندیشند و آثاری را روانۀ چاپ و صحافی کنند که با ارزش ریالی کتاب‌ها هم‌ارزی داشته یا حتی یک سر و گردن بالاتر بایستند.
اوضاع ناشران در سال پیش رو بی‌شک سخت‌تر از سال 97 نیست؛ اما به حساسیت‌های آن حتماً افزوده خواهد شد.