تلاش برای اصلاح معنای نقد

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، نشریۀ «گاهِ نقد» روی دکۀ روزنامه‌فروشی‌ها قرار گرفت. «گاهِ نقد» ویژه‌نامۀ تخصصی نقد کتاب است که شمارۀ اول آن با موضوع «زبان فارسی و درست‌نویسی» به چاپ رسید.
شمارۀ اول این ویژه‌نامه با هدف ایجاد نوعی حساسیت و نظارت عمومی به تولیدهای متنی در ایران، به‌صورت تخصصی به موضوع «نقد ویرایشی» کتاب‌های موجود در بازار نشر ایران می‌پردازد.
«گفتار»، «دیدار»، «هشدار»، «زنهار»، «نقدوار» و «رهیار»، بخش‌های گوناگون این نشریه را تشکیل می‌دهند که هرکدام با ایدۀ محوری و به شیوه‌های گوناگون به نقد ویرایشی می‌پردازند.
در این خصوص سیدمحسن ملاباشی، سردبیر ویژنامه، در مصاحبه‌ای با برنامۀ رادیویی «صدای برگ و باران» بیان کرد: «مجمع ناشران انقلاب اسلامی از مدت‌ها قبل، مجلۀ تخصصی کتاب و کتاب‌خوانی به‌عنوان "شیرازۀ کتاب" را به چاپ می‌رساند و این مجموعه از آبان1398، ویژه‌نامۀ "گاهِ نقد" را نیز منتشر کرده است.»
وی ادامه داد: «هدف ما در "گاه نقد"، به‌صورت ویژه بررسی و نقد کتاب‌های حوزۀ علوم انسانی و ادبیات در کشور است. تمام کتاب‌هایی که در حوزه‌های گوناگون علوم انسانی به چاپ می‌رسند، کارشناسان در سامانۀ کارشناسی کتاب مجمع ناشران آن‌ها را نقد می‌کنند و نکات محتوایی و ساختاری برای آن می‌نویسند و قرار بر این است که  در هر شماره به یک رشتۀ علوم انسانی یا ادبیات بپردازد.»
ملاباشی با اشاره به موضوعات گوناگون مجله  در شماره‌های آینده افزود: «فلسفه، تاریخ، علوم اجتماعی، روان‌شناسی، دین، شعر، کودک‌ونوجوان و نیز رمان و داستان، موضوعات تخصصی مجله هستند که به‌ترتیب از آذر1398 به دکه‌های روزنامه‌فروشی خواهند رسید.»
سردبیر این ویژه‌نامه دربارۀ موضوع شمارۀ اول این مجله افزود: «شمارۀ اول را به موضوع بسیار مهم و حیاتی، اما مغفول زبان فارسی و درست‌نویسی اختصاص داده‌ایم. متأسفانه، در کشور ما نظارت چندانی به متن‌های تولیدشده در حوزۀ نشر وجود ندارد. کتاب‌ها با کیفیت‌های گوناگون و گاهی اوقات با کیفیت‌های بسیار پایین از لحاظ متنی منتشر می‌شوند.»
وی ادامه داد: «افزون بر اینکه این کیفیت‌های نگارشی زبان فارسی را متأثر می‌کند، ذائقۀ زبانی مخاطبان را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ما برای اولین بار در ایران تصمیم گرفتیم یک مجلۀ تخصصی برای ویرایش و درست‌نویسی متن‌های علوم انسانی و ادبیات منتشر کنیم و تلاش کردیم در اولین شمارۀ این مجله، کتاب‌های مختلفی از ناشران و نویسندگان گوناگون را به نقد بکشیم و به مخاطب نشان دهیم این متن از لحاظ نگارشی از چه کیفیتی برخوردار است، چه موانعی را بر سر راه فهم محتوای کتاب برای مخاطب ایجاد می‌کند و چه راه همواری برای مخاطب می‌سازد.»
ملاباشی در خصوص بخش‌های مختلف این مجله گفت: «سعی کرده‌ایم این نشریه اجزای گوناگون و جذابی برای عموم مخاطبان و اهالی فرهنگ داشته باشد. «گفتار» به تشریح و تبیین ضرورت نظارت جدی و تخصصی مداوم بر تولید متن‌ها و البته، نقد ویرایشی کتاب‌های تولیدشده اختصاص دارد. «دیدار» نگاهی گذرا به کتاب مهم و ارزشمند  است. «هشدار» پیامدهای ادامۀ روند فعلی حاکم بر فرهنگستان را در هر دو سطح علمی و اجرایی گوشزد می‌کند. «زنهار» دربردارندۀ پرونده‌هایی دربارۀ ترجمه‌های ترانه علیدوستی و ترجمه‌های موجود از آثار جوجو مویز در ایران و آثار ترجمه‌شده از شهیدصدر به زبان فارسی است. «نقدوار» شامل نقدهای ویرایشی و تخصصی است از کتاب‌هایی  از احمد پاکتچی،  از محمدرضا حدادپور جهرمی،  از محسن زال،  زیر نظر آیت‌الله مکارم شیرازی و کتاب  از احمدعلی قانع. فاطمه هادی، سیدحمید حیدری ثانی، سیمین کاظمی، افسانه دهکامه، صفورا امین‌جواهری، راضیه حقیقت، سجاد محمدی و محمدمجید عمیدی مظاهری نویسندگان این بخش‌ها هستند. «رهیار» نیز با معرفی معتبرترین منابع ویرایش و درست‌نویسی راه دوستداران زبان فارسی برای آموختن در این عرصه را هموار می‌کند.»
عضو مجمع ناشران انقلاب اسلامی دربارۀ بررسی کتاب‌هایی خارج از حوزۀ علوم انسانی گفت: «آن‌قدر فضای علوم انسانی گسترده بوده و رشته‌های مختلفی دارد که اولویت را به این حوزه اختصاص داده‌ایم و امیدواریم بتوانیم در شماره‌های آینده به موضوعات دیگر نیز بپردازیم.»
ملاباشی دربارۀ منتقدانی که در ارائۀ محتوای نشریه نقش دارند، بیان کرد: «پشتوانۀ کارشناسی و تخصصی این ویژه‌نامه، بخش سامانۀ کارشناسی کتاب مجمع ناشران است که در هرکدام از حوزه‌هایی که بیان شد، یک دبیر تخصصی و تعدادی کارشناس در این حوزه دارد که به‌صورت مداوم اکثر کتاب‌های مهم حوزۀ خود را مطالعه و کارشناسی می‌کنند و برای آن‌ها نقد می‌نویسند.»
وی در پایان تأکید کرد: «نکتۀ بسیار مهم، تلاش برای اصلاح معنای نقد است که آن را فقط نشان‌دادن کاستی‌ها و مشکلات ندانیم. برتری‌ها و قوت‌ها را نیز باید نشان دهیم. نقد یعنی خوبی‌ها و بدی‌های یک اثر را باهم دیدن.»