کتاب «پنج طیاطر» میرزا آقا تبریزی منتشر شد

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی، منانشر، به نقل از خبرگزاری فارس، صادق عاشورپور در وادی هنرهای نمایشی به ویژه در زمینۀ تئاتر در کنار سابقۀ قابل توجه در نمایشنامه‌نویسی و حتی کارگردانی، با موضوع پژوهش در هنر نمایش شناخته شده است و پیش از این نیز مجموعۀ هفت جلدی نمایش ایرانی را با همین پیش زمینه تألیف و منتشر کرده است.
کتاب «پنج طیاطر» که با پژوهش و ویراست وی منتشر شده است به همراه مقدمۀ جذاب عاشورپور به نوعی سرگذشت‌نامه و پنج نمایشنامۀ نخستینی است که در تاریخ هنر نمایش به زبان فارسی نوشته شده است.
به‌روایت عاشورپور این پنج نمایشنامه را شخصی با عنوان میرزا آقا تبریزی تألیف کرده است و متن‌ آنها تا مدت‌ها پس از تألیف در کتابخانۀ فتحعلی آخوندزاده در باکو محبوس بوده است تا اینکه محققی آذربایجانی با عنوان ابراهیم‌اف آنها را کشف و باور رایج مبنی بر اینکه نخستین نمایشنامۀ فارسی را میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله‌بن میرزا‌ یعقوب‌خان اصفهانی تألیف کرده است را از بین می‌برد.
این پنج نمایشنامه به گفتۀ عاشورپور، با طنزی تند و حتی هزل همراه است و نشان‌دهندۀ نفرت و کینۀ نویسنده نسبت به نظام سیاسی و اجتماعی حاکم بر روزگار خویش بوده است، نظام سیاسی اجتماعی که فساد در لایه لایه‌های آن موج می‌‌‌‌‌زند، نویسنده کوشیده است تا به شکلی مدرن و مردم پسند،‌ یعنی نمایش، هم برای هم‌روزگاران خود و هم برای آیندگان شرایط را به تصویر بکشد.
ارزش تاریخی این کتاب زمانی مشخص می‌شود که مطلع شویم پس از ترجمه و انتشار فتحعلی آخوندزاده به زبان فارسی اولین متن نمایشی منتشر شده به زبان فارسی پنج نمایشنامه‌ای است که میرزا آقا تألیف کرده و تا مدت‌ها نویسندۀ آن مغفول مانده و تألیف شده توسط فرد دیگری محسوب می‌شده است.
عاشورپور برای بازنویسی و ویراست تازۀ متن این نمایشنامه با حفظ وفاداری به اصل متن نوشته شده توسط میرزا آقا، سعی کرده به نوعی به دراماتیزه کردن اثر وی دست بزند؛ بر این اساس برخی از صحنه‌ها به نمایش اضافه و گاه حذف شده‌اند به شکلی که به ماهیت اثر وی چیزی افزوده نشود. همچنین به گفتۀ عاشورپور گاهی نیز با توجه به بافت قصة نمایشنامه و به ضرورت و تشخیص، صحنه‌ای در صحنه‌ای دیگر ادغام گردیده، ‌یا شخصی از اشخاص بازی حذف‌ یا اضافه شده است، که هیچ کدام بر مبنای سلیقة وی صورت نگرفته و تماماً به ضرورت و با توجه به قصة نمایشنامه‌های میرزا آقا و به همان شکل و روند قصه انجام پذیرفته است.
این کتاب با چنین رویکردی پنج نمایشنامۀ میرزا آقا را با عناوین سرگذشت اشرف خان، زمان ‌خان بروجردی، کربلا رفتن شاه‌قلی میرزا، آقا هاشم خلخالی و حاجی مرشد کیمیاگر را در خود جای داده است.